Beyin cinsiyete nazaran değil, tecrübeye nazaran gelişiyor!
Kadın ve erkek beyinleri ortasında birtakım farklar olduğunu belirten uzmanlar lakin bu farkların sanıldığı kadar büyük olmadığını söylüyor.
Cinsiyetten çok kişisel farklılıkların belirleyici olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Dil ve toplumsal maharetlerde bayanların, mekânsal algı ve motor yeteneklerde ise erkeklerin daha güçlü olabileceği belirtilse de, bu durum her birey için geçerli bir kural değil.” dedi. Hormonların tesiriyle bayanların bilişsel ve duygusal süreçlerinde birtakım değişiklikler yaşanabildiğine dikkat çeken Zeynep Betül Alp, bayanların toplumsal olarak yönlendirildiği alanların, beyinlerinin nasıl geliştiğini etkileyebildiğini söyledi ve “Beyin, tecrübelerle şekillenen bir organ olduğu için bayanlara eşit fırsatlar sunulduğunda her alanda erkeklerle tıpkı düzeyde yahut daha başarılı olabildikleri görülüyor.” vurgusunu yaptı.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, kadın beyni hakkındaki yaygın mitleri ele alarak, bilimsel gerçeklerle açıklamalarda bulundu.
Kadınlar lisan ve toplumsal maharetlerde daha güçlü olabilir…
Beyin yapısı ve işleyişi açısından bayan ve erkek beyinleri arasında bazı farklar olduğunu lisana getiren Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Ancak bu farklar çoklukla kişisel farklılıkların yanında çok küçük kalıyor. Erkeklerin beyni ortalama olarak biraz daha büyük lakin bu bilişsel bir avantaj sağlamıyor. Bayanların ise iki beyin yarım küresi ortasında daha güçlü ilişkiler olduğu gösterilmiş, bu da bilhassa lisan maharetleri ve duygusal işlemleme süreçlerinde tesirli olabilir.” dedi.
Bazı çalışmaların, bayanların lisan ve toplumsal marifetlerde daha güçlü olduğunu, erkeklerin ise mekânsal algı ve motor marifetlerde daha düzgün performans gösterebildiğini aktaran Zeynep Betül Alp, “Bu durum, her bayan ve erkek için geçerli bir kural değil. Bayan beyni, daha fazla bağlantısallık gösterdiği için bilgi sürece süreçlerinde daha esnek olabilir. Öte yandan, erkek beyninde muhakkak bölgeler ortası ilişkiler daha ağır olabilir, bu da misyon odaklı bilişsel süreçleri destekleyebilir. Fakat bu farklar bireyler ortasında büyük ölçüde değişiyor. Yani ‘kadınlar bu türlü, erkekler şöyle’ diye kesin çizgiler çekmek bilimsel olarak yanlışsız olmaz.” açıklamasını yaptı.
Hormonal değişimler bayan beynini etkileyebiliyor!
Kadın beyninin hormonlardan direkt etkilendiğini söz eden Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Östrojen ve progesteron üzere hormonlar, nörotransmitter sistemleriyle etkileşime girerek bilişsel ve duygusal süreçleri değiştirebilir.” dedi.
Zeynep Betül Alp, hormonal dalgalanmaların yaşandığı periyotlarda bayanlarda görülebilecek değişiklikleri şöyle açıkladı:
“Adet döngüsünün farklı kademelerinde dikkat, hafıza ve duygusal cevaplar değişebilir. Örneğin, östrojenin yüksek olduğu periyotta (folliküler faz) bilişsel hünerler ekseriyetle daha güzel olabilir. Luteal fazda ise birtakım şahıslarda duygusal dalgalanmalar görülebilir. Hamilelikte beynin bilhassa toplumsal biliş ve empati ile ilgili alanları üzere birtakım bölgelerinde yapısal değişiklikler olduğu görülmüştür. Kimi bayanlar hamilelikte unutkanlıktan şikâyet edebilir fakat bu uzun vadeli bir bozulma değil, daha çok süreksiz bir adaptasyon sürecidir. Menopoz devrinde ise östrojen düzeyleri düştüğü için hafıza, dikkat ve bilişsel esneklik biraz etkilenebilir. Lakin bu, her bayanda tıpkı şiddette yaşanmaz ve beyin plastisitesi sayesinde birçok bayan bu değişikliklere adapte olabilir.”
Kadınların bilişsel esneklik konusunda avantajlı olabilir!
Kadınların çoklu vazife yapma maharetinin erkeklere nazaran daha güzel olduğu konusunda kesin bir delil bulunmadığına vurgu yapan Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, “Ancak bazı araştırmalar, bayanların bilişsel esneklik konusunda avantajlı olabileceğini gösteriyor. Yani bir vazifeden başkasına geçerken daha süratli adapte olabilirler.” dedi.
Çoklu vazifelerin genel olarak randımanı düşüren bir durum olduğuna da değinen Zeynep Betül Alp, “Birden fazla işi tıpkı anda yapmaya çalışmak, hem bayanlarda hem erkeklerde dikkat dağınıklığına neden olabilir. Lakin bayanlar çoklukla toplumsal roller ve hayat tecrübeleri nedeniyle çoklu vazife yapmaya daha fazla alışkın olabilirler. Yani biyolojik bir üstünlükten çok, hayatın getirdiği bir alışkanlık olabilir.” biçiminde konuştu.
Beyin, tecrübelerle şekillenen bir organ…
Toplumsal cinsiyet rollerinin bir yandan bayan beyninin potansiyelini sınırladığını bir yandan da şekillendirdiğini aktaran Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, şunları söyledi:
“Kadınların toplumsal olarak yönlendirildiği alanlar, beyinlerinin nasıl geliştiğini etkileyebiliyor. Örneğin, kız çocukları daha fazla lisan ve bağlantı odaklı oyunlara teşvik edilirken, erkek çocukları daha çok mekânsal hünerleri geliştiren oyunlara yönlendirilebiliyor. Bu da beyin plastisitesi sayesinde uzun vadede kimi yeteneklerde fark oluşturabiliyor.
Ama bu, bayanların aşikâr alanlarda doğal olarak daha makûs ya da uygun olduğu manasına gelmiyor. Beyin, tecrübelerle şekillenen bir organ ve bayanlara eşit fırsatlar verildiğinde birçok alanda erkeklerle birebir düzeyde yahut daha yeterli performans gösterebildiklerini görüyoruz.”
Kadın beyni üzerine mitler ve gerçekler…
Kadın beyni hakkındaki yanlış inanışları pahalandıran Uzman Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, bu mitleri şöyle sıraladı:
‘Kadınlar daha duygusaldır, erkekler daha mantıklıdır.’
Beyindeki duygusal işlemleme merkezleri (limbik sistem) hem bayanlarda hem erkeklerde etkin. Bayanlar toplumsal olarak hislerini daha fazla söz etmeye teşvik ediliyor olabilir lakin bu, mantıklı düşünemedikleri manasına gelmiyor.
‘Kadınlar bilim ve matematikte başarısızdır.’
Matematik ve bilim maharetleri cinsiyetle değil, eğitim ve teşvikle ilgilidir. Bayanların mühendislik yahut bilimde az temsil edilmesi, biyolojik değil toplumsal bir durumdur.
‘Kadınlar çok konuşur, zira beyinleri o denli çalışır.’
Kadınların lisan merkezleri daha faal olabilir ancak bu, bütün bayanların çok konuştuğu manasına gelmez. Konuşkanlık, ferdi ve kültürel faktörlere daha çok bağlıdır.
‘Kadın ve erkek beyinleri büsbütün farklıdır.’
Aslında büyük ölçüde benzerler ve ferdî farklılıklar cinsiyet farklarından daha besbellidir. Yani bir bayanın beyni, öbür bir bayanın beyninden bile daha farklı olabilir.
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
